Nguyên tắc ánh sáng nội thất nhà thờ

Chiếu sáng cho công trình kiến trúc bao gồm chiếu sáng kỹ thuật và chiếu sáng nghệ thuật.Tùy theo yêu cầu, thể loại công trình người thiết kế sẽ lựa chọn để có phương án thiết kế chiếu sáng thích hợp

Chiếu sáng kỹ thuật nhằm tạo nên ánh sáng để con người có thể hoạt động trong công trình(nhìn rõ) .Thiết kế chiếu sáng kỹ thuật đòi hỏi người thiết kế phải nắm rõ tiêu chuẩn chiếu sáng của từng loại công trình từ đó đưa ra giải pháp thiết kế phù hợp,chủ yếu là về phương diện kỹ thuật.

Chiếu sáng nghệ thuật nhằm tạo nên hiệu quả mỹ thuật cho công trình(nhìn đẹp) ,vì vậy đòi hỏi người thiết kế ngoài kỹ thuật phải có kiến thức nhất định về chiếu sáng nghệ thuật

Ở đây chúng ta chỉ bàn qua quan niệm về chiếu sáng nội thất nhà thờ

Chiếu sáng nghệ thuật hay kỹ thuật thì chúng ta cũng phải thiết kế kết hợp để đạt được hai mục đích trên .Vấn đề ở chỗ, chúng ta phải xác định rõ tính chất yêu cầu của công trình để cân đối giữa hai yếu tố kỹ thuật(nhìn rõ) và nghệ thuật(nhìn đẹp) trong từng công trình. Thiết kế chiếu sáng cho nhà hát,bảo tàng.. chắc chắn sẽ cần yếu tố mỹ thuật nhiều hơn khi thiết kế chiếu sáng cho một thư viện,nhà xưởng...

Với công trình nhà thờ chúng ta cần xác định mục đích chính của chiếu sáng nội thất,trong nhà thờ chúng ta cần nhìn rõ hay nhìn đẹp ? ở đây tôi nghĩ việc chiếu sáng nặng về yếu tố nghệ thuật hơn.Qủa thật như vậy,ngoài việc cần đủ ánh sáng để giáo dân thuận tiện trong việc tham dự thánh lễ thì mục đích chính của chiếu sáng nội thất nhà thờ là chúng ta phải tạo được một không gian thờ phượng trang trọng,tôn nghiêm .Yếu tố ánh sáng phải làm nổi bật lên khu vực chính của nhà thờ đó là cung Thánh ,để trong khi tham dự Thánh lễ giáo dân luôn tập trung vào đối tượng chính của mình . Hiệu quả của chiếu sáng nội thất nhà thờ không những tôn cái đẹp của cung Thánh mà còn nâng tâm hồn chúng ta lên với Chúa ,việc tham dự thánh lễ vì vậy sẽ thêm phần sốt sắng

Hiện nay việc thiết kế chiếu sáng bên trong nhà thờ chúng ta thường giao phó cho bên kỹ thuật ,kỹ sư điện chỉ thiết kế sao cho đạt mục đích kỹ thuật(thấy rõ).Chúng ta xưa nay cũng nghĩ rằng thiết kế ánh sáng trong nhà thờ miễn sao cho đủ sáng nhằm làm cho mọi người đi lễ nhìn thấy,đọc sách cho rõ là được .Quan niệm chiếu sáng như vậy xem ra quá đơn giản,việc chiếu sáng lúc này sẽ không đạt được hiệu quả trong việc trang trí nội thất nhà thờ

Chiếu sáng nội thất nhà thờ gồm chiếu sáng tự nhiên và chiếu sáng nhân tạo .Với khí hậu nhiệt đới như VN khi thiết kế nhà thờ người kts phải kết hợp giữa yếu tố lấy sáng tự nhiên và yếu tố thông thoáng để bố trí hệ thống cửa sổ sao cho thích hợp ,chủ yếu lấy sáng tự nhiên cho khu vực giáo dân,khu vực cung Thánh thường phải thiết kế chiếu sáng nhân tạo (ngoại trừ những nhà thờ có hình thức kiến trúc đặc biệt).Người thiết kế phải có kinh nghiệm để thiết kế chiếu sáng tự nhiên với cường độ và hiệu quả thích hợp nhất cho một ngôi thánh đường ,không quá sáng như một hội trường cũng như không quá tối như một rạp hát

Chiếu sáng nhận tạo là yếu tố rất quan trọng trong hiệu quả nghệ thuật của nội thất nhà thờ, nhất là tại khu vực cung Thánh .Có thể nói thiết kế cung Thánh hiệu quả nhất chính là thiết kế chiếu sáng .Một số nhà thờ khi thiết kế cung Thánh thường hay bố trí với hình thức rườm rà,màu mè ...với mục đích làm cho cung Thánh nổi bật lên, trong khi nguyên tắc thiết kế cung Thánh cần có sự trang trọng,đơn giản.Với giải pháp thiết kế ánh sáng cho cung Thánh chúng ta có thể thiết kế cung Thánh với hình thức đơn giản đồng thời chính ánh sáng sẽ làm cho cung Thánh nổi bật lên .Thường thì tại cung Thánh các nhà thờ hiện nay hay bố trí rất nhiều các loại đèn:đèn pha ,đèn cao áp,đèn chùm...mục đích cho khu vực cung Thánh sáng rực lên ,để cho bà con nhìn thấy rõ ,để cho cha chủ tế và giáo dân khi lên cung Thánh thấy đường mà đọc sách(thực ra tại vị trí đọc sách đã có đèn riêng)...Việc chiếu sáng như vậy không phải là chiếu sáng nghệ thuật , nghệ thuật chiếu sáng chính ở chỗ " muốn chiếu sáng hiệu quả chúng ta phải tạo ra bóng tối" .Người thiết kế phải xác định giữa chiếu sáng chung và chiếu sáng nổi bật,chiếu sáng nền và chiếu sáng mặt,chiếu sáng trực tiếp và gián tiếp...phải xác định vị trí nguồn sáng ,cường độ ánh sáng đến màu sắc của ánh sáng để cho việc chiếu sáng đạt hiệu quả nhất về mặt nghệ thuật

Cung thánh nhà thờ không phải là nội thất của một phòng khách,nhà hàng...việc bố trí khoe ra các hình thức,kiểu dáng đèn theo tôi không cần thiết .Chủ thể chiếu sáng của nhà thờ chính là Thánh giá,tượng ảnh...vì vậy việc chiếu sáng nên thiết kế với phương pháp che thiết bị chiếu sáng (trừ một số đèn âm trần),nhất là tránh sử dụng các loại đèn màu,đèn neon sigh hoặc các loại đèn chớp tắt theo lối quảng cáo

Cùng với thiết kế kiến trúc,nội thất,âm thanh... thiết kế ánh sáng giữ một vài trò quan trọng trong quá trình xây dựng nhà thờ .Lâu nay chúng ta thường xem nhẹ và nhất là có quan niệm chưa đúng về chiếu sáng nội thất nhà thờ(lấy yếu tố kỹ thuật làm mục đích chính mà quên đi yếu tố nghệ thuật trong chiếu sáng)Rất mong có dược những ngôi thánh đường được thiết kế với hiệu quả ánh sáng tốt nhất
                                                                                                                                     (Kts Nguyễn văn Sáng, nghethuatthanh)